دلایل کم شدن آب رادیاتور

چرا موتور خودرو جوش می آورد؟ 

راننده هر خودرو باید اطلاعات فنی اولیه ای درباره اتومبیل داشته باشد و به روش های رفع عیب های متداول خودرو آگاه باشددر غیر این صورت، بروز هرعیب جزیی می تواند برنامه های کار و زندگی او را با تاخیر مواجه کند. این آگاهی باعث می شود ایمنی خودرو افزایش یابد، اتومبیل بیشتر عمر کند و بهتر شما را به مقصد برساند.

همه رانندگان خودرو با اصطلاح (خودرو جوش آورده ) آشنا هستند.در این نوشته، می کوشم اطلاعات لازم پیرامون دلایل جوش آوردن خودرو، راهکارهای پیشگیرانه و اقدامات ایمنی لازم در موقع اضطرار را در اختیارتان قرار دهیم .
به طور کلی، گرفتن بار زیاد از موتور خودرو به هر طریق ( ترافیک سنگین، حرکت در سربالایی، روشن کردن کولر خودرو، اضافه بار خودرو … ) موجب افزایش دمای موتور و جوش آمدن خودرو می شود. رایج ترین علل و راه حل های جوش آوردن خودرو عبارتند از :
پایین بودن سطح آب رادیاتور:  سطح آب رادیاتور باید حداقل هفته ای یک بار بازدید شود. البته در سیستم خنک کننده خودرویی که مداربسته و تحت فشار است، باید با توجه به مندرجات کتابچه راهنمای خودرو عمل شود و در صورت نیاز به اضافه کردن آب، حداقل نیم ساعت صبر کرد تا آب رادیاتور خنک شود .

کثیف بودن مدار رادیاتور : وجود املاح در آب معمولی و همچنین حرارت بالا سبب ایجاد رسوب در مدار رادیاتور می شود و این رسوبات باعث اختلال در گردش آب خواهد شد. در این راستا سازندگان خودرو اغلب توصیه می کنند که در سیستم خنک کننده از مواد افزودنی ضدزنگ ( ضدیخ ) رادیاتور استفاده شود. ضدیخ خاصیت ضدزنگ نیز دارد که ریختن آن در رادیاتور در تمام طول سال کاری مفید و مقرون به صرفه خواهد بود البته بهتر است هر ۲ سال یکبار مدار داخلی رادیاتور شست وشو شود .

کثیف بودن شبکه رادیاتور و گرفتگی پره های آن :  بر اثر عبور هوا در سرعت بالا به مرور زمان شبکه های رادیاتور از برگ، حشرات مرده ، کاغذ ،  گل وخاک پوشانده شده و باعث اختلال در گردش هوا در شبکه ها می شود و در نتیجه می تواند افزایش دما را به همراه داشته باشد. بنابراین توصیه می شود شبکه ها حداقل سالی یک بار با مایع حلال روغن و آب کاملا شست وشو داده و تمیز شوند و باید از تراشیدن با اجسام تیز یا برس سیمی خودداری کرد . .

پارگی تسمه دینام یا تنظیم نبودن آن: کارکرد صحیح سیستم خنک کننده بستگی به تسمه پروانه یا واترپمپ دارد که وظیفه اصلی آن گردش آب در موتور است. اگر تسمه شل بوده و روغنی یا صدمه دیده باشد، آب با سرعت لازم در شبکه خنک کننده نخواهد چرخید و در نتیجه موتور داغ می شود .

خرابی واترپمپ : اگر مشاهده کردید که موتور خودرو آب کم می کند، فورا واترپمپ را بررسی کنید. در صورت مشاهده نشتی زیر واترپمپ، به احتمال قوی کاسه نمد داخل پمپ خراب است که در خودروهای جدید قابل تعمیر نیست و باید واترپمپ  کامل تعویض شود .

معیوب بودن ترموستات: وظیفه ترموستات در موتور خودرو این است که وقتی موتور سرد است مسیر جریان آب را به رادیاتور موقتی مسدود می کند. هر ترموستات در درجه حرارت معینی باز می شود که این عدد روی آن حک شده و معمولا” در ۲ نوع ۷۴ و ۸۲ درجه موجود است. اگر در این نقطه از حرارت به وظیفه خود به خوبی عمل نکند باعث افزایش دمای موتور می شود که در این حالت باید ترموستات را تعویض کرد . چون در موتور عمل احتراق صورت می گیرد بنا براین درقطعات داخل موتور اتومبیل حرارت تولید می شود و اگراین حرارت به وسیله دستگاه خنک کننده گرفته نشود، باعث خسارات زیادی می گردد و از طرفی کمبود حرارت نیز باعث خرابی موتور خواهد شد پس موتور باید همیشه دارای حرارت متعادل باشد. بهترین حرارت برای موتور ۸/۷۳ الی ۸۲ درجه سانتی گراد (۶۵ الی۱۸۲ درجه فارنهایت)است.

نشتی رادیاتور: برخی اوقات افزایش رسوب در رادیاتور باعث خوردگی آن می شود و آب نشت می کند، در نتیجه سطح مایع خنک کننده کاهش می یابد و با افزایش دمای آب مواجه می شویم. در این حالت می توان با اضافه کردن نوعی ماده درزگیر به آب رادیاتور به طور موقت از نشتی آن جلوگیری کرد. زردچوبه نیز نوعی ماده درزگیر است که به میزان ۷۵ گرم می توان از آن استفاده کرد . ( ماده درزگیر یا زردچوبه فقط به طور موقت میباشد و می بایست رادیاتور تعویض شود . )

سایر موارد: از دلایل دیگری که در جوش آوردن خودرو نقش دارند، می توان به نامیزانی دلکو، نامیزانی باد لاستیک، بار زیاد، استفاده طولانی از دنده های سنگین، سربالایی زیاد، نامیزانی سوپاپ ها، سفت بودن یا کار نکردن سوپاپ ها، سفت بودن چرخ ها، وزش باد مخالف، گیر کردن ترمز یکی از سیلندرهای چرخ، کثیفی بدنه موتور ( سیلندر و سرسیلندر )  و ممانعت از تبادل حرارتی خوب، تنظیم نبودن سیستم جرقه و عمل نکردن فن اشاره کرد .

● توصیه های ایمنی

در صورت جوش آوردن آب رادیاتور، قبل از سرد شدن، مبادرت به باز کردن در رادیاتور نکنید؛ چون به دلیل وجود بخار تحت فشار با دمای بسیار بالا امکان دارد که در اثر پاشیده شدن آب داغ، آسیب جدی به دست و صورت وارد شود و سوختگی شدیدی به وقوع بپیوندد .
پس از جوش آوردن خودرو باید سریعا آن را متوقف کرده و خودرو را روشن بگذارید چند لحظه ای در حالت درجا کار کند. در این راستا اولین اقدام پس از متوقف کردن خودرو، ریختن آب روی بدنه رادیاتور، برای کاهش دمای آن است. البته باید توجه کرد که آب باید روی بدنه رادیاتور ریخته شود، نه روی موتور، زیرا ریختن آب روی موتور ممکن است موجب ترک خوردگی بدنه آن شود. پس از خنک کردن بدنه رادیاتور، لازم است حدود ۲۰۰ متر خودرو را حرکت داد تا برخورد جریان هوا با رادیاتور خیس موجب کاهش سریع تر دمای آن شود پس از آن باید در رادیاتور را با دستمال نیم دور چرخاند تا در صورت وجود بخار داخل آن به تدریج تخلیه شود. پس از آن می توان در رادیاتور را کامل باز کرده و در صورت نیازبه آب رادیاتور را اضافه کرد .

انواع دستگاههای خنک کننده

الف)دستگاه خنک کننده مستقیم، که کلیه دستگاه با هوا خنک می شود.
ب) دستگاه خنک کننده غیر مستقیم، که کلیه دستگاه با آب خنک می شود و دارای رادیاتور می باشند.

متعلقات دستگاه خنک کننده:

الف )شیلنگ تحتانی
ب) واترپمپ
پ) تسمه
ج) بدنه سیلندر
د) رادیاتور
ه) سرسیلندر
و) ترموستات
ز) شیلنگ فوقانی
ح) پروانه یا فن

رادیاتور : مخزنی از جنس مس یا آلومینیوم می باشد که با توجه به کانالهای تعبیه شده در آن ، وظیفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراین بایستی همواره کنترل نمود که سطح آب در مخزن رادیاتور بیش از دو سانتیمتر پائین تر از دهانه مخزن نباشد.

پروانه یا فن : وسیله که از موتور به وسیله تسمه و یا برق انرژی لازم را دریافت می نماید و کار آن مکش هوا از شبکه های رادیاتور و خنک نمودن آب رادیاتور می باشد.

واترپمپ : وسیله ای است که به منظور گردش سریع و راحت آب موجود در رادیاتور و در اطراف موتور بکار رفته و حرکت آن از طریق موتور و تسمه پروانه تامین می گردد بدین صورت که چون همیشه در قسمت پائین رادیاتور آب خنک و در بالای آن آب گرم(برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا برای رساندن آب جهت خنک کردن قطعات موتور از شیلنگ پائین رادیاتور آب بوسیله مکش حاصل از واترپمپ وارد کانالهای بدنه سیلندرهای موتور شده و پس از گردش در اطراف سیلندرها و خنک کردن آنها در حالیکه خود آب مقداری گرم شده از طریق کانالهای سیلندر به گرمترین نقطه موتور که سرسیلندر ها می باشد هدایت و پس از عبور از اطراف سوپاپها وشمعها و خنک نمودن آنها از طریق ترموستات و لوله های بالا جهت خنک شدن مجدد وارد رادیاتور می گردد.

ترموستات: سوپاپی است که درمسیر راه آب برگشتی از موتور به رادیاتور قراردارد و کار آن ثابت نگهداشتن دمای آب موتور می باشد. با توجه به اینکه بیشترین سائیدگی قطعات موتور زمانی است که موتور در حال سرد کار می کند. در نتیجه برای جلوگیری از این نوع سائیدگی در موتور روشهای مختلفی وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده ، پروانه اتوماتیک و فن را می‎توان نام برد.

منبع انبساط: منبع انبساط ظرفی است با گنجایش حدود ۲ لیتر از جنس پلاستیک که در کنار رادیاتور نصب می‎شود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بیش از حد موتور، آب اضافی رادیاتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادیاتور از طریق شیلنگ سر ریز وارد منبع انبساط می‎شود و از هدر رفتن آب جلوگیری می‎شود.
تذکر: اتومبیلهایی که منبع انبساط دارند برای اضافه کردن آب نیاز به باز کردن در رادیاتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط می‎ریزند این کار به کمتر زنگ زدن رادیاتور کمک می‎کند.

تسمه: واسطه حرکتی میباشد که حرکت را از فولی میل لنگ گرفته و به فولی واترپمپ و فولی دینام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دینام می گردد.اگر انگشت دستمان را روی تسمه گذاشته ویک کیلو گرم نیرو وارد کنیم به اندازه ۸ تا ۱۰ میلیمتر بایستی تسمه کشش داشته باشد.

ضد یخ:آب در مقابل سرما یخ می بندد وچنانچه در زمستان ضد یخ در موتور ریخته نشود سیلندر می ترکد. برای جلوگیری از یخ زدن آب داخل موتور و رادیاتور در هوای سرد زمستان که موجب خسارت زیادی در موتور و رادیاتور می‎شود از ضد یخ استفاده می‎شود. جنس ضد یخ باید به گونه‎ای تهیه شود که اثر نامطلوب بر روی قطعات نداشته باشد . خواص دیگر ضد یخ ، ضد زنگ و ضد جوش بودن آن است به این مفهوم که ضد یخ علاوه بر خاصیت ضد یخ داشتن از زنگ زدگی قطعات داخل موتور جلوگیری می‎کند و نقطه جوش را نیز بالا می برد. نسبت مخلوط ضد یخ با آب بستگی به سرما و برودت هوا دارد. محلول ضد یخ در سیستم خنک کننده از منجمد شدن مایع موجود در سیستم جلوگیری وبلوک سیلندر را از خطر ترکیدن محافظت می کند. در صورت موجود نبودن ضد یخ کافی در مایع خنک کننده ممکن است در درجه حرارتهای خیلی پایین حتی در حالی که موتور نیز کار می کند آب در منبع تحتانی رادیاتور منجمد شود. وجود مقدارکمی آب که پس از تخلیه بلوک سیلندر داخل آن باقی می ماند ممکن است در درجه حرارتهای بسیارکم حادثه ساز باشد.
در صورت وجود نشتی آب از سیستم، با اضافه کردن ضد یخ وبه دلیل بالا بودن قابلیت نفوذ این محلول، میزان نشتی سیستم شدیدتر خواهد شد بنابراین قبل از اضافه کردن ضد یخ مطمئن شوید که در سیستم هیچ گونه نشتی وجود ندارد.

طریقه مخلوط کردن ضدیخ با آب :مقدار مناسبی ضد یخ را با نصف مقدار آب مورد نیاز برای پرکردن سیستم در داخل ظرف تمیزی مخلوط کنید. سپس این مخلوط را داخل رادیاتوری که قبلاًآن راشستشوی کامل داده اید، ریخته وبقیه حجم رادیاتور را با آب تمیز پر کنید موتور را روشن کنید و اجازه دهید که ضد یخ با آب کاملاً مخلوط شود.
درصد ضدیخ مورد نیاز(نسبت به گنجایش کل سیستم خنک کننده) در جدول زیر داده شده است.

معمولاً در اول هر بهار و پاییز چک کردن سیستم خنک کننده موتور صورت می گیرد .

۱- غلظت ضد یخ و ضد جوش را کنترل کنید که از حداقل ضروری (متناسب با تغییرات دمای هوا) کمتر نباشد.

۲- اندازه و شرایط ضدیخ را بررسی نمائید . در صورت کثیف بودن یا داشتن مواد ناشی از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنید.

۳- دستگاه را برای اطمینان از عدم وجود نشتی ، تحت فشار (ترجیحاً وقتی ضد یخ سرد است) آزمایش کنید.

۴- در پوش و لوله متصل به در پوش رادیاتور را بازرسی کنید.

۵- لوله ها را بازبینی نمائید و محل اتصال لوله ها را محکم کنید.

۶- تسمه پروانه ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحیح ،کنترل کنید.

۷- در صورتی که دمای آب رادیاتور بیش از حد گرم یا سرد می شود ، ترموستات را کنترل کنید.

۸-در تمام فصول سال محلول ضد یخ در رادیاتور باشد .

۹- ضدیخ باید هر دوسال یکبار تعویض گردد و زمان تعویض ابتدای سرمای هر سال می باشد.